КЕҢЕСТІК ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАР РАДИОБАҒДАРЛАМАЛАРЫНЫҢ ТАРИХЫНАН
DOI:
https://doi.org/10.26577/JH.2024.v112.i1.04Кілттік сөздер:
аудиовизуалды дереккөздер, бейнелер, тарихи жады, Қазақ КСР, балалар, кадрлар, журналистер, радиохабарлар, идеология, мазмұн, тыңдаушылар.Аннотация
Бұл зерттеудің мақсаты өскелең ұрпақты тәрбиелеуде кәсіби жұмыстың үлгісі ретінде жас балаларға арналған Қазақ радиохабарларының тарату контентін заманауи позицияда жариялау болды. Сонымен қатар, аудиовизуалды материалдардың өскелең ұрпаққа әсерін анықтау және кейіпкерлер мен ассоциациялар арқылы тарихи жадыны қалыптастыру.
Зерттеу материалдары мұрағаттық дереккөздермен қатар, далалық, отандық радиожурналистердің пікірлері, Қазақ радиосы қорларында тақырып аясында хронология шеңберіндегі мәлімделген пікірлері, сондай-ақ отандық және шетелдік ғалымдардың тақырыпқа байланысты жарияланымдары негіз болды. Зерттеу әдістеріне диалектикалық логиканың әдістері мен принциптері, КСРО-дағы жалпы саяси жағдайларды және сыртқы факторларды ескере отырып, үйлесімді әдіснама құруға мүмкіндік беретін тарихилық принциптері алынды. Зерттеу нәтижелері: белгілі бір жасқа (балалар мен жасөспірімдерге) арналған кеңестік (оның ішінде қазақ) радиохабар тарату контентінің эволюциясын кезең-кезеңімен қайта құру; одақтас және дербес республикалардың радиоэфир контентімен жалпы одақтық контенттің өзара тәуелділігін анықтау; қазрадио және кадрлық әлеуеттің құрылымын, Ұлттық радиохабар тарату шеберлерінің жекелеген өмірбаяндарын нақтылау; шетелдік зерттеушілердің сыни тұжырымдамаларын талдау және т. б. Алынған нәтижелерге сәйкес, зерттеу нәтижелерін Жоғары оқу орындарында дәріс курстарын дайындауда, кеңестік кезеңде республикада "балалар" радиохабарларының тарихы бойынша жалпылама еңбектер жазуға, балалар радиоэфирін әртараптандыру бойынша ұсыныстарда қолдануға болады. Автор, балалар мен жастар арасында ұлттық құндылықтарды кәсіби жетілдіру үшін Тәуелсіз Қазақстандағы медиа (радио) контентті саралау мәселесі маңызды деген қорытындыға келеді.
Библиографиялық сілтемелер
АП РК – Архив Президента Республики Казахстан. Ф. 202-НЛ. Оп. 1. Д. 56-70 и др.
Балтабаева Д. В ответе за тех, кого приручили // Литературная Алма-Ата. 21 декабря 2011 г.
Барлыбаева Л. По ком звонит колокол // Мысль. 2016 № 7. C.30-35.
Барманкулов М.К. Журналистика для всех (общность и специфика жанров печати, телевидения и радиовещания). Алма-Ата: Казахстан, 1979. 138 c.
Бекишева А. У микрофона – Мина Сеитова…// Nomad-Kazakhstan. 2014. № 1/2 (53/54). C.1.
Галкина Г. Голос Мины // МК в Казахстане. 24 апреля 2014. С.4.
Золотой век радио [Электронный ресурс] https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%B5%D0%BA_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BE
Гуревич П., Ружников В. Советское радиовещание. М.: «Искусство», 1975. 382 c.
Золотой фонд Казрадио станет доступен для школьников и студентов // Вечерний Алматы. 20 декабря 2021
Ибраева Г.Ж. Типология передач для детей республиканского телевидения (на примере Казахского телевидения). 2 Изд. Алматы: Қазақ университеті, 2021. 168 с.
Иманбаева А. Қазақ радиосы күні - халықтық мереке. 01.10. 2023 https://qazradio.fm/kz/news/26928/
Казарина, Ю. В. Становление и развитие детской радиожурналистики во второй половине ХХ века // Молодой ученый. 2022. № 37 (432). С. 144-147.
Казахское радио и телевидение. Алма-Ата, ГКРТ КазССР, 1965, с. 16
Казрадио, 2023 // https://qazradio.fm/kz/news/11921/
Козыбаев С. Радиовещание и телевидение Казахстана за годы Советской власти. В кн.: Печать, радио и телевидение в Казахстане. Алма-Ата, КазГУ, 1979. C. 93-101
Меньшикова А. Радио – детям. М. НМО ГКРТ, 1966. 99 с.
Музыря А.А. В эфире радиостанция юность. М.: Искусство, 1979. 199 с.
Омарханқызы Г. Қазақ радиосы қалай ашылды? // Егемен Қазақстан. 18 наурыз 2021
Перестройка, гласность, фестиваль // Дружные ребята. 18 апреля 2023 г.
Радиофикация КССР // Мир труда. № 44 (1160). 1924 февраля 22. С.1
Руденко И. А. Игровые формы в радиовещании для детей. // В диапазоне современности: тенденции развития радио в современном мире: сборник статей. М.: Искусство, 1984. С. 75–92.
Сеитова Мина Сеитовна. Википедия, 2024 [Электронный ресурс]: https://wp.wiki-wiki.ru/wp/index.php/%D0%A1%D0%B5%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0,_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0
ЦГА РК – Центральный Государственный архив Республики Казахстан. Ф. Р-196. Оп.1. Д. 74. 1924. Л. 14.
ЦГА НТД РК - Центральный Государственный архив научно-технической документации Республики Казахстан (фонд советских газет)
Челышева И. В. Теория и история российского медиаобразования. М.: Директ-Медиа, 2013. 231 с.
Chakars M. «Daily life and party ideals on late Soviet-Era radio and television: programming for children, teens, and youth in Buryatia», Études mongoles et sibériennes, centrasiatiques et tibétaines. 2015, 10 septembre. No.46. URL: http://journals.openedition.org/emscat/2572; DOI: https://doi.org/10.4000/emscat.2572
Hopkins, M. W. 1970 Mass Media in the Soviet Union (New York, Pegasus).
Sahadeo Jeff, Zanca Russell. Everyday Life in Central Asia: Past and Present. 2007. Indiana University Press. 424 p.
The Golden Age (2023) The Golden Age of Radio | SPARK Museum of Electrical Invention. www.sparkmuseum.org.
