ӘЛ-ҚАЛҚАШАНДИДІҢ «СУБХ ӘЛ-АША ФИ СИНААТ ӘЛ-ИНША» (XV Ғ.) ЕҢБЕГІ АЛТЫН ОРДАНЫҢ ТАРИХИ ГЕОГРАФИЯСЫНЫҢ ДЕРЕККӨЗІ РЕТІНДЕ

Аннотация

Алтын Орданың тарихи және географиялық аспектілерін зерттеу оның мәдени мұрасын сақтауға көмектеседі және өткен туралы білімді кеңейтеді, бұл әлемнің мәдени әртүрлілігін түсінуге ықпал етеді. Зерттеудің мақсаты әл-Қалқашанди авторлық энциклопедиясын талдау негізінде Алтын Орданың географиясы мен саяси ұйымы туралы тарихи маңызды деректерді анықтау болды. Қойылған мақсатқа жету үшін тарихи-сыни, интертекстуалдық және салыстырмалы әдістерді қолдана отырып, «Субх әл-аша фи синаат әл-инша» мәтінін сыни талдауды қамтитын кешенді тәсіл қолданылды. Зерттеу нәтижесінде Сарай, Қажы-Тархан, Сауран және басқалары сияқты Алтын Орданың негізгі қалалары мен аймақтарының негізгі географиялық сипаттамалары анықталды, бұл олардың өлшемдерін, құрылымын және бір-бірімен байланысын дәлірек көрсетуге мүмкіндік берді. Сонымен қатар, зерттеу Алтын Орданың аумақтық шекараларын, соның ішінде оның көрші аймақтарға әсерін қарастырды, бұл геосаяси жағдай туралы толық түсінік берді. Әл-Қалқашандидің жұмысын талдау сонымен қатар мемлекет халқының этномәдени құрамын, оның ішінде әртүрлі этникалық топтарды, олардың аумаққа таралуын және бір-бірімен өзара әрекеттесуін анықтады. Бұл Алтын Орданың әлеуметтік-мәдени динамикасы және оның тарихи дамуындағы маңызды сәттер туралы түсінік берді. Сондай-ақ, зерттеу нәтижелері Алтын Орда үшін үлкен құндылығы бар сауданың, сауда серіктестерінің және тауарлардың негізгі жолдарын анықтады, бұл оның экономикалық жағдайы мен сол кездегі халықаралық саудадағы рөлін жақсы түсінуге мүмкіндік берді. Нәтижелер әл-Қалқашанди еңбегінің Алтын Орда тарихын зерттеудің құнды көзі ретіндегі маңыздылығын көрсетеді, сонымен қатар аймақтың географиясы мен тарихы туралы білімдерін кеңейтіп, оның саяси, экономикалық және мәдени өмірінің дәл бейнесін қалпына келтіруге көмектеседі.

Кілт сөздер: аумақтық шекаралар, орналасқан жері, этномәдени құрамы, саяси құрылымы, мәдени мұрасы.