АҚШ-ТЫҢ ТАЯҚ ШЫҒЫС САЯСАТЫНДАҒЫ ТҮРКИЯ ФАКТОРЫ (2009-2020)

Аннотация

Мақалада Түркияның 2009-2020 жылдар аралығындағы АҚШ-тың Таяу Шығыс саясатындағы рөлі қарастырылған. Қолда бар ресми құжаттар, ғылыми әдебиеттер мен статистикалық материалдар негізінде Б.Обама мен Д.Трамп әкімшілігі кезіндегі АҚШ-тың Таяу Шығыстағы саясатының бірегей сипаттамалары және АҚШ-тың Таяу Шығыс саясатындағы Түркияның рөлі зерттелді. Сонымен бірге, мақалада Таяу Шығыстағы халықаралық лаңкестікке қарсы күрес стратегиясындағы АҚШ-Түркия ынтымақтастығы мен екі елдің лаңкестікке қарсы саясаттағы пікір қайшылықтары сияқты мәселелер де қарастырылған.

21 ғасырдан бері Түркияның Таяу және Орта Шығыс аймағындағы рөлінің артуы АҚШ-Түркия қарым-қатынастарына өте маңызды әсер етті. Айта кету керек, Ахмет Давутоғлының айтуынша, Таяу Шығыс аймағы географиялық орналасуына байланысты Түркия үшін әрқашан болмай қоймайтын «ішкі аймақ» болып табылады. Атап айтқанда, Әділет және даму партиясы билікке келгеннен кейін Түркияның сыртқы саясаттағы басты мақсаттарының бірі «Таяу Шығыстың орталық елі болу» болды. Түркияның партиялық және үкіметтік бағдарламаларында Таяу Шығыстағы басты мақсат қақтығыстарды тоқтату және қантөгісті тоқтату екені айтылған. Осылайша, осы аталған мәселелердің барлығы АҚШ пен Түркияның кейбір жағдайда ынтымақтастығына, ал кейбір жағдайда белгілі бір дәрежеде бір-біріне бетпе-бет келуіне себеп болды.

Б.Обаманың да, Д.Трамптың да әкімшілігі кезінде Таяу Шығыс саясаты ерекше маңызға ие болды. Атап айтқанда, Б.Обама АҚШ-та ішкі жағдайды назардан тыс қалдырмай, көпжақты дипломатия мен жұмсақ күшті пайдалануға негізделген саясатты жүзеге асыруға тырысты.