Ботай мәдениеті ескерткіштерін зерттеуге теориялық-әдіснамалық көзқарас (1980-2014 ж.)

Аннотация

Ботай археологиялық мәдениеті ескерткіштеріндегі 40 жылдан астам ғылыми зерттеулер Солтүстік Қазақстан (СҚАЭ), Көкшетау (КАЭ) және Ботай халықаралық археологиялық экспедицияларының (БХАЭ) олжаларына негізделген үлкен теориялық материал қалыптастырды. Ботай ескерткішін археологиялық зерттеудің алғашқы жылдары ежелгі дәуір жайлы көптеген ғылыми гипотезалар мен тұжырымдар жасалды, олар кейінірек заманауи ғылыми зерттеу әдістерін қолдана отырып расталды. 1980 жылы тұрғын үй шұңқырлары мен құрылымдық іздердің саны 80-ге жеткен, 2020 жылға қарай қазіргі заманғы технологиялар мен геомагниттік түсіру әдісін қолдана отырып, тұрғын үй шұңқырлары саны 150-ге жетті. Қазақстанның және әлемнің қазіргі археология ғылымында Ботай археологиялық мәдениетінің ежелгі жеткізушілері жетістіктерінің белгілі бір аспектілері күмән тудырады. Ботай тұрғындары жабайы дала жылқысын алғаш қолға үйреткен деген ғылыми дерек күмән тудырады. Әлемдік өркениеттегі жылқының алғаш қолға үйретілуі Оңтүстік Орал аумағында болған. Бұл мәлімдемені қазақстандық археологтардың бір бөлігі де қолдайды. Қазіргі кезеңде археологтардың алдында СҚАЭ, КАЭ, БХАЭ, есептеріндегі ғылыми нәтижелерді құрылымдау, жылдар бойынша Ботай ескерткішіндегі археологиялық қазба жұмыстарының нақты орындарын анықтау, археологиялық материалды салыстырмалы талдау міндеті тұр. Түйін сөздер: археология, тарих, Ботай, Солтүстік Қазақстан.