The activities of the soviet special commission on refugees in Semirechye in the 20s of the XX century
DOI:
https://doi.org/10.26577/JH.2024.v113i2-05Abstract
The fate of the refugees of the first quarter of the 20th century, who participated in the uprisings in Zhetysu and were forced to flee their homeland, is a little-studied topic in the history of political cataclysms in Kazakhstan. The purpose of the proposed article is to reconstruct the activities of the special commission of the Central executive Committee of the Turkestan Republic, whose purpose was the return and accommodation of refugees from the Zhetysui region who left the cordon after the uprising of 1916 and the first years of the establishment of Soviet power in Russia, primarily to Western China. The evolution of the Soviet position in connection with the return of refugees from the policy of retaliation by the authorities of Tsarist Russia for the national liberation uprising in the region and the continued persecution of the indigenous population in the early years of the establishment of Soviet power depended entirely on the internal socio-political and geopolitical situation. In the course of the study, a descriptive method was used that contributes to the formation of a real-life image. The descriptive method allows us to delve into the historical reasons for the formation and periodization of refugee as a phenomenon. As a result of the scientific research, the conditions for the creation, aspects and structure of the activities of the Soviet special commission for the return of refugees were systematized for the first time. The situation of refugees in the host country was examined on the basis of evidence. The socio-economic and political reasons for the measures for the return and placement of refugees, its progress and results are analyzed using important sources from the funds of foreign and domestic republican archives, as well as special funds of regional archives directly related to the object of research. For the first time in Russian historical science, the scientific study analyzes the degree of interaction, the reasons for the contradiction of the position of Soviet civil, military and diplomatic structures on solving the refugee problem in the 20s of the XX century. The results of the research can be used in special courses, textbooks, educational publications on the humanitarian field of higher educational institutions on the problems of social history and migration of the first quarter of the 20th century.
Key words: Kazakh-Kyrgyz refugees, Xinjiang Province, special commission, Ili Protocol, sub-commissions, border counties, refugees sold into slavery.
References
Абдуллаев К. Н. (2009). От Синьцзяня до Хорасана. Из истории среднеазиатской эмиграции ХХ века. - Душанбе: Ирфон. 571 с.
Аблажей Н.Н. (2014). Казахский миграционный маятник «Казахстан-Синьцзян» Эмиграция. Репатриация. Интеграция. Караганды: «Болашақ-Баспа». 273 с.
Алдабек Н. А. (2003). Тарихы талқыға толы Шыңжаң. Алматы: Қазақ университеті.432 б.
АОМА [Алматы облыстық мемлекеттік архиві] 350-қ., 1-т., 7-іс,26,26 (айқарма) пп.
АОМА 350-қор, 1-тізім, 18-іс, 142 (а), 142-143, 144 пп.
АОМА 350-қор, 1-тізім, 29-іс, 42, 42 (а) пп.
АОМА 350-қор, 1-тізім, 33-іс, 50 (а)-п.
АОМА 350-қор, 1-тізім, 59-іс, 40(а)-п.
АОМА 350-қор, 1-тізім, 86-іс, 10-п.
АОМА 350-қор, 1-тізім, 193- іс, 17,31, 11, 111,129, 147 пп.
Бармин В.А. (1998). Советский Союз и Синьцзян 1918-1941 гг. (Региональный фактор во внешней политике Советского Союза) Барнаул: Изд-во БГПУ. 214 с.
Байжарасов Р. (1983). Жубаныш Барибаев. Алма-Ата: Казахстан. 60 с.
Будянский Д.М. (2007). История беженцев-кыргызов (1916-1927 годы). Бишкек.196 с.
Документы внешней политики СССР. Т. II. 1 января 1919 г.-30 июня 1920 г. / М-во иностр. дел СССР. (1958). Москва: Госполитиздат, 807 с.
ЖОМА [Жетісу облыстық мемлекеттік архиві] 751-қ.., 1-т., 5-іс, 5-п.
ЖОМА 751-қ., 1-т., 8-іс, 34-п.
ЖОМА 751-қор, 1-тізім, 16-іс, 5-п.
ЖОМА 751-қор, 1-тізім, 12-іс, 110-п.
ЖОМА 751-қор., 1-тізім, 19-іс,4,7, 28, 28 (а) пп.
ЖОМА 751-қор, 1-тізім, 20-іс, 2-п.
ЖОМА 751-қор, 1-тізім, 21-іс, 15, 15 (а) пп.
ЖОМА 751-қор, 1-тізім, 22-іс, 33-п.
ЖОМА 751 қор, 1-тізім, 36 іс, 4, 8, 47 пп.
ЖОМА ПФ [Жетісу облыстық мемлекеттік архиві Панфилов филиалы] 265-қ., 1-т., 1-іс, 1, 80, 264 (а) пп.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 2-іс, 16, 31, 127, 128, 169, 210 пп.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 3-іс, 4, 25 пп.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 4-іс, 50-п.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 7-іс, 1, 4, 12, 26, 26 (а) пп.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 9-іс, 36-п.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 12-іс, 12-п.
ЖОМА ПФ 265-қор, 1-тізім, 49-іс, 7-п.
Извести ТурЦИКа, 1920, 16 марта, №59.
Камерон С. (2020). Аштық жайлаған дала. Ашаршылық, озбырлық және кеңестік Қазақстанды орнату. Ағылшын тілінен аударған С. Батаева, З. Батаева. Алматы. 304 б.
Қоңыратбаев О. (1994). Тұрар Рысқұлов: Қоғамдық-саяси және мемлекеттік қызметі. Түркістан кезеңі. Алматы: Қазақстан. 488 б.
Лысенко Ю.А. (2020). Процесс возвращения беженцев-участник Туркестанского восстания 1916 г. Из Китая органами Советской власти в 20-е гг. XX в. Народы и религии Евразии, № 4 (25) сс. 112-123.
Мендикулова Г.М., Атантаева Б.Ж. (2008). История миграций между Казахстаном и Китаем в 1860-1960-е гг. Алматы: «САГА». 232 с.
Мұхаметханұлы Н. (2000). Қытайдағы қазақтардың қоғамдық тарихы (1860-1920 жж.) Алматы: Қазақпарат. 336 б.
Наземцева Е.Н. (2016). На дипломатическом уровне: проблемы правового статуса руских эмигрантоы в Китае в советско-китайских отношениях (1920-1940-е гг.) Санкт-Петербург.: Алатейн. 446 с.
РӘСТМА (Ресейдің әлеуметтік-саяси тарихының мемлекеттік архиві) 5-қор, 1-тізім, 2920-іс, 185 (а)-парақ.
РӘСТМА 61-қор, 1-тізім, 77-іс, 16-п.
РӘСТМА 544-қор, 4-тізім, 12-іс, 49 (а)-п.
РМӘА [Ресей мемлекеттік әскери архиві] 110-қор, 1-қор, 31-іс, 19-п.
Синицын Ф.Л. (2019). Совесткое государство и кочевники. История, политика, население. 1917-1991. Москва: Центрполиграф. 318 с.
Шаметова Т.А. (2024). Российско-Синьцзянские торгово-экономические и политические отношение в 1914-1922 гг. Монография. Барнаул: ФГБОУ ВО «АлтГПУ». 306 с.
Holborn L.W. and Shuval J.T. (1968). «Refugees». In international Encyclopediae of the Social Scincies. New York, Vol.13. pp 361-377.
Czegledy Karoli. (1969). Nomad Peoples Migration from Eost to West. Budapest: Akademiei Kido.
Forbes, Andrew D.W. (1986). Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: A Political history of Republican Sinkiang 1911-1949. Cambridge: Cambridge University Press.
