Ресей империясының Түркістанда Анадолы түріктеріне қарсы саясаты (ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басы)

Аннотация

Түркістан аймағында отарлық жүйенің күшеюімен патша әкімшілігі аймақтың түркі-
мұсылман халықтарына бақылауды күшейтті. ХІХ ғасырдың аяғында және әсіресе ХХ ғасырдың
басында Түркістанда жаңа әдістік мектептер ашылды, олар кейінірек түркі халықтарының
бірлігі идеясының негізін қалаушыларына айналды. Барлау ақпаратына сәйкес, зерттеу
кезеңінде Осман мемлекетінің азаматтары аймаққа белсенді араласып, саяси қысымға ұшырады.
Империалдық әкімшілік аймақтағы түрік агенттерінің үгіт-насихат жұмыстарының ауқымын,
түрікшілдік пен исламшылдық идеяларының байырғы түркі-мұсылман тұрғындарының санасына
қаншалықты енгенін зерттеуді қолға алды. Агентуралық ақпараттардан, Анадолыдағы «Жас
Түріктер» революциясынан кейін, Түркістан генерал-губернаторлығында, Бұхара әмірлігі мен
Хиуа хандығынан да түркі-мұсылман тұрғындарының Ресейге қарсы үгіт-насихаттық жұмыстар,
түрікшілдік және исламшылдық пропогандасы едәуір күшейген. Негізгі материалдарды
зерттей отырып, автор мұрағаттық деректерді салыстырмалы талдау жүргізеді және Осман
мемлекетінің азаматтары мұсылмандық ағарту іс-шараларын жүргізеді, исламды және түркі-
мұсылман халықтарының бірлігі идеясын насихаттайды деген қорытындыға келеді. Олардың
қызметі мәдени, тілдік және тарихи принциптерге негізделген. Осылайша, бұл мақалада патша әкімшілігінің барлау мәліметтері негізінде Түркістан генерал-губернаторында Осман мемлекетінің
азаматтарының қызметінің кейбір аспектілерін ашу мақсат етілді.