Жетісудағы ерте ортағасырлық түркі-соғды қарым-қатынастары (VI-VIII ғғ.)

Аннотация

Жетісудағы ерте ортағасырлық түркі-соғды қарым-қатынастары (VI-VIII ғғ.)

Мақалада ерте орта ғасырда қазақ жерінде өмір сүрген түркі мемлекетінің сыртқы және ішкі саясаты қарастырылады. Мақалада авторлар тарихи деректерді қарастыра отырып, VI ғасырдың басы – VII ғасырдың ортасына, яғни Түркі қағанатының құрылуына, Түргеш қағанатының құрылуы мен құлауына және арабтардың Согдиананы толық жаулап алуына сәйкес зерттеудің тарихнамалық және дереккөздік сипаттамасын береді.

Атап айтқанда, түрік-соғдылық мәдени қатынастар; Екі мәдениеттің өзара іс-қимылы (түркі- парсы), VI-VII ғғ. Қалалық мәдениетті сипаттау және көздер мен зерттеулерді шолу мәселелері. Ұлы Жібек жолынан бері қазіргі қазақ жерімен өтетін сауда керуендері қала мәдениетінің дамуына үлкен ықпал етті.

Кейбір тарихи көзқарастар бойынша – бұл қалалар керуен-сарайлардан пайда болған, ал екіншісі түркі мемлекеттері кезінде Орталық Азиядан қоныс аударған және өз қоныстарын құрған халықтардың қоныстарына негізделген. Тарихи жол жібек саудасына байланысты «Жібек жолы» деп аталды, ал кейінірек «Ұлы» сөзі қосылды, өйткені жол кең шығыс және батыс жерлерін біріктірді. Осылайша, бұл мақала тарихқа «Ұлы Жібек жолы» ретінде енген осы сауда жүйесінде ірі қалалық мәдениеттердің пайда болуы нәтижесінде қандай аралас өркениеттер пайда болды деген сұраққа жауап беруге тырысады.

Соңғы уақытта Қазақстанның жаңа тарихына жоғары назар аудара отырып, орта ғасырдың кейбір мәселелерін, атап айтқанда Қазақстанның ерте ғасырлардағы тарихын зерттеу азайды.

 Бұл олқылықтың орнын толтыру үшін авторлар Жетісу мен Оңтүстік Қазақстандағы ерте орта ғасырлардағы ірі қалалардың тарихы мен зерттеуіне ден қояды.

Түйін сөздер: ерте орта ғасыр, түркі қағанаты, экономикалық қатынастар, согдиліктер, араб- түрік қатынастары, ежелгі қалалар, сауда, түркі жазба ескерткіштері, тарихнамалар, деректану.