Шығыс Қазақстан палеолитінің кеңес одағы кезіндегі зерттелу тарихы

Аннотация

Мақалада ХХ ғасырдың бірінші жартысынан бастап еліміздің тәуелсіздік алғанға дейінгі Шығыс Қазақстанның тас ғасырын зерттеу тарихы баяндалады және де бұл өңірдің әрдайым ғалымдардың ерекше назарында болғандығы айтылады. Бүгінгі таңда ХХ ғасырдың ортасынан бастап 90-шы жылдардың басына дейін Үңгір, Ново-Никольское, Қанай, Свинчатка, Усть- Нарымское, Большенарымское және Малонарымское, Шульбинка, Қозыбай және т. б. сияқты палеолит дәуірінің 10-нан астам ескерткіштері табылғаны белгілі. Жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде ондаған жылдар ішінде Шығыс Қазақстанның палеолит дәуіріне қатысты алғашқы ескерткіштері табылды, олардың табылуын кең ауқымды мамандар мойындады, геологиялық барлау жұмыстары жүргізілді, соның нәтижесінде палеолит дәуіріне жататын тас бұйымдардың жақсы коллекциясы жиналды және осы олжаларды интерпретация жасау бойынша алғашқы шаралар қабылданды. Шығыс Қазақстанның барлық сипатталған палеолиттік тұрақтарын, сондай-ақ осы тұрақтардан табылған тас артефактілерді қоса алғанда, Мустье дәуірінен бастап Плейстоценнің соңы мен голоценнің басына дейін Ертіс өзені алқабындағы палеолиттік мәдениеттің дәйекті дамуын көрсетеді. Жоғарыда аталған ескерткіштердің тас өнеркәсібі біздің заманымызда табылған ескерткіштерге үлкен ұқсастықтығы бар екенін көрсетті және жаңадан қайта қарастыруды қажет етеді.

Түйін сөздер: Шығыс Қазақстан, тас дәуірі, палеолит, тұрақ, стратиграфия, горизонт,

артефакттар, фауна, мәдени қабат, нуклеус, ретушь, шурф, леваллуа.