«Мұртты» қорғандар жайлы тағы бір пікір

Аннотация

Мақалада ғылымда белгілі “мұртты” қорғандар деп аталатын діни-салттық немесе діни- мемориалдық нысандар қарастырылады, олар әлі күнге дейін шығу тегі, мазмұны, сондай-ақ функционалды мақсаты бойынша жұмбақ болып келуде. Жалпы алғанда, осы объектілердің аумағында орын алған оқиғалардың мазмұны мен сипаты толығымен белгілі емес, өйткені зерттеушілер уақыт пен еңбекті үнемдеу мақсатында таза прагматикалық тәсілден бастап, оны мифоритуалды кешендерге бейімдеу үшін бастапқы семантикалық жүктемені қайта кодтау актісіне дейін әр түрлі гипотетикалық тұжырымдар мен болжамдар жасауға, жеткілікті мөлшерде материалдандырылған қалдықтарға бай еместігін көрсетеді.

Сонымен қатар, археологиялық ескерткіштердің осы түрінің хронологиялық атрибуциясы және оларды пәнаралық деңгейде жан-жақты зерттеу мәселесіне оралу қажеттілігі мәселелері қозғалды. Автордың пікірінше, соңғы жағдай, ең алдымен, нақты объектілердің күндерін, ал кейбір жағдайларда бүкіл ансамбльдің әртүрлі компоненттерін салу кезеңдерін анықтауға мүмкіндік береді, өйткені бір уақытта жеке компоненттер туралы пікірлер бар – үлкен қорған мен шағын нысандар, мұрттың өздері, кейінірек ерте жерлеу (немесе еске алу) ғимараттарына қосылуы мүмкін. Автор болашақта “мұрты бар қорғандарды”, геоглифтер мен арандарды б. з. II-V ғғ. дала кеңістігінде орын алған мазмұны жағынан жүктеме семантикасына жақын бір қатарлы құбылыстар ретінде қарастыруды ұсынады.

Түйін сөздер: “мұрты” бар қорғандар, мәдени және хронологиялық тиістілігі, ғұн дәуірі, ежелгі түркілер, семантикалық мағынасы.