«Жасауыл қырғыны» дастаны: нұсқалары мен тарихилығы

Аннотация

Қазақ фольклорында XIX ғасырдың орта шенінде орын алған «Жасауыл қырғыны» оқиғасы туралы жыр-аңыздар біршама. Мақала авторы Нұрхан Ахметбеков жырлаған екі нұсқаның тарихи шындыққа қатысы туралы айта отырып, қазақ ішіне кең тараған шығарманың идеялық мазмұнына көңіл бөледі. Сонымен бірге Кенесары-Наурызбай туралы тарихи-фольклорлық үлгілерді жинап, зерттеу мәселесі де автор назарынан тыс қалмайды. Кеңес үкіметі билік құрған дәуірде Кенесары көтерілісіне қатысы бар шығармаларды жариялауға тыйым салынғаны белгілі. Сол тұста Кенесарыны қаралайтын «Жасауыл қырғыны» туындысы ғана бірнеше рет басылып шыққан еді. Ақын хан Кене жаппас руының биі Алтыбай Көбековті жазықсыз өлтірді деп айыптайды. Мұрағат құжаттарына сүйенген автор Кенесарының бұл оқиғаға қатысы жоқ екенін дәлелдеп шыққан.